بازآفرینی یا بازسازی کدام راه؟
بازآفرینی یا بازسازی کدام راه؟
در دهه های اخیر، سیاست های متعددی در رویارویی با مسئله افت کیفیت محیطی، منزلت اجتماعی و سرزندگی اقتصادی شهرها
(به ویژه در نواحی درونی آنها) مطرح و برنامه های گونا گونی در این خصوص به اجرا درآمده اند.
در یک نگاه تحلیلی_تاریخی مراحل متمایزی در فرآیند تکاملی این سیاست ها قابل تشخیص هستند. طی سه دهه اخیر در کشورهای
توسعه یافته متأثر از دگرگونی های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و همچنین در گذار از اقتصاد صنعتی به اقتصاد خدماتی به منظور حل
معضلات و تنگناها در محدوده های شهری رو به افول، رویکردهای مختلفی در تئوری و عمل تجربه شده اند.
از میان این رویکردها دو رویکرد به صورت مجزا مسیر نوسازی شهری را طی کرده اند،
بازسازی و بازآفرینی
ویژگی های بارز رویکردهای این دو مسیر مختلف در اسلاید های بعدی قابل درک است.
بازسازی
بعد اقتصادی: تأ کید بررشد اقتصادی، بـازسازی پـیـامـدهـای جنگ جهانی، برنامه ریزی رفاه، تسلط اقتصاد کینزی، سـرمـایـه گذاری
بخش عمومی
بعد کالبدی: پروژه های ضربتی، مسکن انبوه، بـازسـازی های جامع، پا کسازی مـحـله های فقیرنشی
بعد اجتماعی: عـدم توجه بـه مسائل وپیامدهای اجتماعی اقدامات
بعد زیست محیطی: فـقدان اهمیت وارزش های زیست محیطی در مجموعه اقدامات توسعه ای
اندیشه ها ورویدادهای مؤثر: آرمان های مدرنیستی، تسلط فلسفی عقلانیت ابزاری، دیــکــتـاتـوری هـای سیاسی، برنامه ریزی مبتنی
برنگاه از بالا به پایین
بازآفرینی
بعد اقتصادی: توسعه اقتصادی علاوه برتوسعه کالبدی، آغاز مشارکت های دولتی وخصوصی، شکل گیری شرکت های توسعه وعمران با
تأکید بر بازدهی اقتصاد
بعد کالبدی: تداوم توسعه های کـالـبـدی هـــمـــراه بــا بــازنــگــری هــای اجتماعی ومــوازی شدن با بحث های ساماندهی توسعه مجدد
طــــرح هــــای کــلان مـقـیـاس وتـوسـعـه های جدید
بعد اجتماعی: تـوجـه بـه رویـکـرد آســیـب شـناسـی اجتماعی باپیگیری « پروژه های تــوســعــه گـــروه هـــای اجتماعی «، محرومیت
زدایی از محدوده های مرکزی شهرها، تـلـفــیـق نـگاه اجتماعی وانسانی به مرمت شهر
بعد زیست محیطی: تـداوم فــقــدان اهمــیــت وارزش هـای زیـــسـت مـحـیـطـی در اقدامات توسعه ای
اندیشه ها ورویدادهای مؤثر: تـــأثـــیـــر نـــگـــرش هـــای اجـتـمـاعــی و علـوم اجتـمـاعی در حـیـطـه شـهرسازی و مــرمــت شهری،
عـدم مــوفــقــیــت پروژه های کلان مقیاس و توسعه انبوه
نتیجه بررسی ویژگی ها و رویکردهای این دو مسیر به ما نشان می دهد که نـوع نگاه به روش هـای مداخله و اقدامات حاصل از پروژه های
ضربتی، کلان مقیاس با پیش زمینه های آمرانه واجباری و تأ کید بیشتر بر ابعاد کالبدی و اقتصادی و همچنین تسلط اندیشه های
مدرنیستی و عدم توجه به پیامدهای اجتماعی_ فرهنگی در رویکردهای بازسازی رفته رفته به سوی اقداماتی قابل انعطاف تر، تدریجی،
خردمقیاس و جامع نگر یعنی بازآفرینی تغییر نموده است.
در این مسیر تأ کید بیشتر بر ابعاد اجتماعی_ فرهنگی، موضوعات اقتصادی، تدوین چشم انداز راهبردی یکپارچه و بلند مدت صـورت پذیرفته
و در پی مطرح شدن پـارادایـم پایداری و مقوله توسعه پایدار ابتدا دغدغه های زیست محیطی قــوت یـافـتـنـد، سـپـس در جـریـان سـیـر
تکاملی بازآفرینی، رویکرد پایداری اجتماعی تقویت شده و نقش پررنگ مردم و اجتماعات محلی و تلاش برای پایدار نمودن اقدامات به کمک
ایجاد انگیزه در مردم محلی و همچنین مشارکت بخش های خصوصی درسرمایه گذاری ها و هماهنگی با بخش های دولتی از اهمیت
ویژهای برخوردار شده است.
این تغییرات در شیوه های عمل از رویـدادهـا و اندیشه های حاکم بر هر زمـان در حرکت ازاندیشه های تحکم آمیز و اقتدارگرایانه به سوی
نگرش های مردم محور، اجتماعی و فرهنگ گرایانه تأثیر پذیرفته اند. بنابراین در راستای تحقق ارتقای کیفیت زندگی به عنوان هدف نهایی
بازآفرینی شهری پایدار، بر رویکرد یکپارچه، کاربرد مفهوم مشارکت در همکاری بخش های خصوصی و دولتی، توجه به نقش مردم و
اجتماعات محلی، تأ کید بر هویت محلی و حس تعلق به مکان به عنوان اصول تعیین کننده بازآفرینی شهری پایدار تأ کید می شود.
درنتیجه پیشنهاد می گردد که در چشم انداز، اهداف وراهبردهای بازآفرینی شهری پایدار با رویکرد پایداری اجتماعی،
شهرها به عنوان مکان های رقابتی با حفظ جذابیت ها و تمایزات بومی، محیط های سرزنده و به لحاظ اجتماعی، همه شمول و به
لحاظ اقتصادی، شکوفا و به ویژه واجد عرصه های عمومی سرزنده در راستای ایجاد مکان پایدار تلقی گردند.
دانلود مقاله : « رویکردها وسیاستهای نوسازی شهری (از بازسازی تا بازآفرینی شهری پایدار)» که در شــمــاره نهم
(زمستان 1392) فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات شهری
دیدگاهتان را بنویسید