سیر تحول مفهوم شناسی«بازآفرینی شهری» به «نوزایی شهری»
سیر تحول مفهوم شناسی«بازآفرینی شهری» به «نوزایی شهری»
توجه به بافت‌های فرسوده و قدیمی و رفع ناپایداری آن‌ها، به موضوعی جدی و محوری تبدیل شده، به‌گونه‌ای که رویکردهای مرمت و
بهسازی شهری در سیر تحول و تکامل خود از بازسازی، باززنده‌سازی، نوسازی و توسعه مجدد به بازآفرینی و نوزایی شهری تکامل‌یافته
و در این مسیر، گذاری را از حوزه توجه صرف به کالبد به عرصه تأکید بر ملاحظات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و هنری تجربه کرده‌اند.
این تکامل و توجه به مرمت و بهسازی شهری در مسیر خود دو تجربه را طی کرده است:
1- مرمت و بهسازی شهری دوره‌هایی از تحول و تکامل را پشت سرنهاده و امروز به مرتبه‌ای از حضور خود رسیده
که «بازآفرینی شهری» و رویکرد متأخر آن یعنی «نوزایی شهری» نام نهاده می‌شود.
2- مرمت و بهسازی شهری به‌صورت فعالیتی یکپارچه و همه‌جانبه‌نگر درآمده که جنبه‌های اجتماعی، اقتصادی،
زیست‌محیطی و کالبدی و ایجاد شرایط مناسب جهت دستیابی به توسعه‌های همراه با پایداری و توسعه پایدار در
آن لحاظ می‌گردد.
در این مفهوم با آغاز هزاره سوم و ورود به قرن 21 تعریفی جدید از بازآفرینی و نوزایی شهری در مراجع علمی رایج شد که به معنی هم
زیستی و هم‌نشینی مسالمت‌آمیز سبک‌ها و فرهنگ‌ها بوده و آخرین مرحله تحول و دگرگونی در مفهوم مرمت در عصر حاضر است.
در این تعریف، ابعاد فرهنگی و هنری به وجه غالب تبدیل شده و تئوری‌های مختلف سعی در توجیه توجه به مقوله‌های هنری و فرهنگی
در خلق و ایجاد محیط‌های سرزنده و پویای شهری دارند و به نظر می‌رسد که با آغاز این دوره، نقش و عملکرد شهرها با تغییری بنیادین
روبه‌رو شده است.
در نوزایی شهری، توجه به ابعاد هنری و فرهنگی و اصالت بخشی به محلات شهری از طریق آن، به‌عنوان یک ابزار اساسی در کانون
سیاست عمومی برای تجدید حیات اقتصادی و کالبدی محالت و بافت‌های روبه‌زوال شهری در سال‌های آغازین قرن بیست و یکم تبدیل
شده است.
ایده نوزایی شهری، مبنا قراردادن طراحی را شرط لازم برای موفقیت برنامه‌های بازآفرینی شهری می‌داند و معتقد است ترویج سبک
زندگی پایدار و شامل نمودن همه گروه‌های اجتماعی در شهر و فعالیت‌های آن با طراحی محیط فیزیکی در ارتباط است.
با تأکید بر این موضوع که طراحی باید با سرمایه‌گذاری بر بهداشت، آموزش، خدمات اجتماعی، امنیت جامعه و اشتغال همراه باشد تا
به‌شرط کافی برای موفقیت برنامه‌های بازآفرینی بدل گردد.
در نهایت باید دانست که نوزایی شهری، شکلی نو از بازآفرینی شهری منظریه‌های مرمتی رایج، نوزایی شهری ازجمله نظریات متأخری
است که با تأکید بر مفاهیمی چون «پایداری«، »مشارکت مردم و حکومت محلی» و «ایجاد اختلاط اجتماعی»، شکلی نو از معاصرسازی
شهری را ارائه نموده است.
همچنین طرح عنوان نوزایی، بیانگر دوره‌ای است که در آن شهر در کالبد و محتوای خود از نوزاده می‌شود و مفهوم آن با ماهیت نوگرایی نیز
عجین است. درعین‌حال، نوعی آغاز، شروع دوباره و بازگشت به اصل را نشان می‌دهد. این اشاره نمایانگر آغاز قرن بیست و یکم همراه با
تغییر و تبدیلی در ساختار اجتماعی و کالبدی شهر است.
دریافت مقاله کامل نوشته دکتر احمد پوراحمد عضو هیات علمی دانشگاه تهران که در شــمــاره اول (پاییز 1389) فصلنامه علمی-
پژوهشی مطالعات شهر ایرانی اسلامی
دیدگاهتان را بنویسید