مساجد استان بوشهر

مسجد امام حسن بصری

مسجد امام حسن بصری مربوط به سده‌ی ۷ ه.ق است و در شهرستان بوشهر، بخش مرکزی، شهر بندر طاهری واقع شده . این اثر در تاریخ ۱۸ شهریور ۱۳۸۷ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. اقای دکتر داوید وایت هوس رئیس هیئت حفاری مشترک ایران و انگلیس که تخصص در اثار اسلامی دارد این بنا را از بناهای عهد ایلخانان میدانند. گفتنی است این مسجد بر روی ویرانه‌های یک دژ ساسانی بنا شده است. بنای فعلی مسجد به ویرانه ای تبدیل شده و خبر ازآن میدهد که سالهاست به آن توجهی نشده است.دیوارهای چهار گوش سنگی از صخره های طبیعی ، دور تادور این مسجد را فرا گرفته است و بنای آن با ملاط و گچ و ساروج ساخته شده بوده است.در زیر این مسجد اثار زیر زمین ها و اب انبارهاو شاید طویله و اصطبلی که خراب شده پیداست.خود مسجد در طبقه دوم و سوم قرار گرفته بوده است و گذشته از اینکه بعنوان مسجد از ان استفاده شده احتمالا مدرسه طلاب علوم دینی هم بوده است. این مسجد چشم انداز های زیبایی دارد که مشرف به دریا و لنگر گاه کشتیها بوده و مسلما به هنگام ابادی محلی زیبا و درخور توجه بوده است که هم در انجا نماز برگذار کنند و هم درس بخوانند و هم شهر زیبای سیراف انروزی را تماشا کنند. در اطراف مسجد مقابر اسلامی با سنگ قبرهای بزرگ که اغلب شکسته است و از سنگهای شنی و سیلیسی تراشیده و حکاکی شده وجود دارد .این قبور مربوط به زمانهای مختلف دوره اسلامی است که سنگ قبر انها مانند صندوقچه ایی وارونه روی انها قرار گرفته است نوشته این سنگ قبرها هموما خط کوفی است و بین قرن چهار تا نهم هجری است. از این مسجد فقط یک سر در باقیمانده که باسنگ تراش و گچ بری و اجری کاری نسبتا ظریف ساخته شده و انچه که معرف ذوق و سلیقه هنرمند سنگ کار و گچ بر و سازنده ان است.بدنه سردری که برپا ایستاده و فرو نریخته است در ظلع جنوبی چهارطاق با رواقی است که اکنون بقیه اضلاع ان ویران گردیده است در انتهای شرقی این طبقه که دنباله حیاط مسجد است اتاقی از سنگ و ساروج با دو مناره ویران شده و ته ستونهای برج مانند ان باقیمانده است.

مسجد بردستان‌‌

مسجد جامع روستای بردستان (کهن ترین بنای اسلامی شهر بوشهر)، از توابع شهرستان دیر در استان بوشهر بر روی تپه ای مشرف به روستا واقع شده است. این مسجد از نوع مساجد برون گرا و فاقد حیاط می باشد. سادگی ، شیوایی و استفاده از گچبری برای نمای بیرونی که سفید رنگ بوده از ویژگی های این بناست. بنای اولیه ی این مسجد به قرن 4 هجری برمی گردد ولی بنای کنونیش در دوره قاجاریه تعمیر و بازسازی شده.
همانطور که اشاره شد این مسجد قدیمی ترین مسجد این منطقه محسوب می شود ، بنای آن عبارت است از یک عمارت مستطیل شکل با یک مدخل کوچک و شبستانی وسیع. فضای درگاه مانندی که برای روشنایی و هواگیری آن تعبیه شده از داخل و خارج دارای گچبری های زیباست. سر در ورودی مسجد لوحه ای قرار دارد که نشان میدهد در سال ۱۳۷۳ ق توسط حیدر خان دشتی تعمیرشده و درون یکی از اتاق های آن کتیبه ای چوبی دیده می شود که تاریخ تعمیر مسجد در سال ۸۵۲ قمری را تایید می کند و از این رو، گمان می رود مسجد بردستان ازجمله بناهای قرون اولیه اسلامی در بوشهر باشد. باستان شناسان قدمت آن را به قرون چهارم و پنجم هجری قمری نسبت می دهند. طرح اولیه مسجد جامع بردستان به صورت مستطیل شکل و متشکل از یک مدخل کوچک ، محراب ، دو اتاق جانبی و شبستانی بزرگ (شبستان ورودی) است.  طراح مسجد بردستان، معماری مسجد را از بیرون به صورت پلانی چلیپایی (صلیبی شکل) طراحی کرده است. در قسمت بالای مسجد بادگیری به کار برده شده است. بلندای مسجد از راس آن تا سطح زمین بالغ بر ۵ متر است. سقف مسجد نیز به صورت گنبدهای خیز کم است و در قسمت داخلی آن میتوان آثاری از تزیینات مقرنس کاری شده را مشاهده کرد که از مصالحی چون لاشه سنگ در ساخت آن استفاده شده است. عمده مصالح استفاده در ساخت مسجد، لاشه سنگ و قلوه سنگ های طبیعی مرجانی است. با توجه به کتیبه ی چوبی که طول آن برابر ا متر و ۴۰ سانتی متر است و عرض آن ۳۵ سانتی متر است. می توان دریافت که حاجی ابوبکر شاه در سال ۸۵۲ هجری قمری ، بنای مسجد را بازسازی کرده، این مسجد در تاریخ ۳۹ تیر ۱۳۷۷ به شماره ۲۰۶۰ در فهرست آثار ملی ثبت گردید.