مسجد جامع دهلی
مسجد جامع دهلی
مسجد جامع دهلی یا جامع مسجد یا مسجد جهان‌نما، از مهمترین مساجد هندوستان و بزرگترین و زیباترین
مساجد عالم اسلام تا اواخر قرون بیستم بوده‌است.
ابن بطوطه در سفرنامه خود این مسجد را به عنوان بزرگترین مسجد جهان توصیف و از نوادر روزگار دانسته است.
حیاط بیرونی مسجد از ماسه سنگ قرمز و دیوارها از سنگ قرمز و مرمر سیاه و سفید ساخته شده و دارای دو
منار و سه گنبد مرمرین اصلی و چند گنبد و مناره کوچکتر می‌باشد.
بنابر نوشته کتاب نقش پارسی بر احجار هند مسجد جامع دهلی بین
سال‌های ۱۶۵۰ تا ۱۶۵۶ میلادی/ ۱۰۶۰ تا ۱۰۶۶ هجری قمری به دستور شاه جهان پنجمین امپراتور گورکانی
هند و سازنده تاج محل ساخته شده و روز عید فطر 1066 ق مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌است است.
این مسجد روبروی قلعه سرخ، در قسمت دهلی قدیم قرار دارد و یکی از مراکز مهم مسلمانان در هند به‌شمار
می‌رود.
شاه‌جهان افزون بر بناهای مهمی چون تاج محل و قلعه سرخ دهلی، چندین مسجد مهم دیگری را
در آگرا، اجمر و لاهور ساخته‌است..
طرح طبقات مسجد جامع بسیار به موتی مسجد یا مسجد مروارید در آگرا شباهت دارد، اما مسجد جامع بزرگتر از
آن بوده و دارای دو طبقه است. قسمت اعظم این مسجد به علت وسعت زیربنایی که شاه‌جهان برای آن برگزید
بعدها به آن اضافه شد.
امروزه از پله‌های خارجی مسجد برای جایگیری دکه‌های غذایی و فروشگاه‌ها هنرمندان خیابانی مورد استفاده قرار
می‌گیرد. عصر هنگام در شرقی مسجد به بازار فروش مرغ و ماکیان تبدیل می‌شود.
پیش از جنگ ۱۸۵۷ استقلال هندوستان نزدیک در جنوبی مسجد یک مدرسه اسلامی قرار داشت که طی جنگ
استقلال هندوستان کاملاً تخریب شد.
بازار بزرگ چندی چوک به معنای میدان نقره در قسمت شمالی این مجسد قرار داشت که توسط جهان آرا بیگم
ساخته شده.
معماری
مسجد جامع دهلی دارای دو محراب باشکوه و حیاط وسیعی است که تحسین هر بیننده‌ای را برمی‌انگیزد.
مسجد رو به سمت غرب و هر سه طرف آن با ایوانهای طاقدار قوسی شکل پوشانده شده که درگاه برج مانند
آن رو به مرکز مسجد قرار دارد. این مسجد حدود ۸۰ متر طول و ۲۷ متر عرض و سقف آن با سه گنبد پوشانده
شده .
هر کدام از گنبدهای این مسجد با مرمرهای سیاه و سفید کار شده اما گنبد بالایی آن با طلا پوشانده شده است.
برای ساخت این مسجد ۵۰۰۰ کارگر به مدت بیش از ۶ سال کار کرده‌اند.
دو مناره این مسجد دارای ۴۰ متر ارتفاع هستند که ۱۳۰ پله دارند و با مرمر سفید و سنگ ماسه قرمز فرش
شده‌اند. در محوطه پشتی این مسجد نیز چهار مناره کوچک که به مناره‌های جلویی شباهت دارد قرار گرفته‌است.
محوطه خارجی این مسجد می‌تواند بیش از ۲۵ هزار نمازگزار را در خود جای دهد این محوطه از طرف شرق،
شمال و جنوب به سه ردیف پلکان منتهی می‌شود که همگی با ماسه سنگ‌های قرمز ساخته شده‌اند.
در شمالی مسجد ۳۹ پله، در جنوبی ۳۳ پله و در شرقی که محل ورود خانواده سلطنتی بوده ۳۵ پله دارد.
غیر از این سالن نیز، شبستان اقامه نماز دیگری در مسجد قرار دارد که حدود ۶۱ در ۲۷ متر مربع است و هفت
ورودی قوس دار دارد.
زیر گنبدهای مسجد سالنی قرار گرفته که ۱۰ ورودی قوس‌دار آن رو به سمت غرب و دیوارهای مسجد تا
ارتفاع کمر با مرمر پوشانده شده. کف مسجد با مرمر سیاه و سفید فرش شده و قسمتی که سجاده
هر نمازگزار قرار دارد با سنگ‌های مرمر مشخص شده است.
این سجاده‌های مرمرین از نظر اندازه ۴۴/۹۱ سانتی‌متر در ۵۰ سانتی‌متر بوده و در در مجموع گویی ۸۹۹ سجاده
سیاه مرمرین در کف مسجد جایگذاری شده‌است.
ازجمله اشیاء باستانی که در این مسجد نگهداری می‌شود، قرآنی قدیمی است که روی پوست آهو نوشته
شده‌است.
سنگ نوشته فارسی
این مسجد مانند سایر مسجدهای شبه قاره سنگ نوشته‌های فارسی وجود دارد 10 کتبیه فارسی
بالای ایوانهای ورودی مسجد این سنگ نوشته ها، به زبان فارسی فصیح به خطّ نسخ نوشته شده و
شامل ده خانه مربع مستطیل است.
و هر خانه 4 سطر است. در بالای ورودی‌های قوسی شکل کتیبه‌هایی از مرمر سفید قرار داد که ۲/۱ متر طول و
۷۶ سانتی‌متر عرض دارد که روی آن با مرمر سیاه حکاکی شده‌است.
روی این کتیبه‌ها تاریخ ساخت مسجد حک و از فضائل و سلطنت شاه‌جهان نقل شده‌است. این کتیبه‌ها به
زبان فارسی و خط ثلث نورالله احمد است که در سال ۱۰۶۰ ه.ق به روش معرق سنگ اجرا شده‌است. سبک
نگارش آن‌ها همانند سنگ نوشته‌های تاج محل است.
دیدگاهتان را بنویسید