معرفی برج شیخ شبلی
معرفی برج شیخ شبلی
معرفی برج شیخ شبلی این برج از آثار قرون ۴ و ۵ هجری قمری در دوران سلجوقی است که در ارتفاعات مشرف به شهر دماوند
واقع شده است.
این اثر در تاریخ ۲۹ خرداد ۱۳۵۱ با شمارهٔ ثبت ۹۲۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
برج شبلی ابتدا به صورت هشت ضلعی ساده ساخته شده‌است و سپس در دوران بعدی آجرکاری به سبک سلجوقیان بر روی آن
انجام شده‌است.
این برج را می‌توان با بناهای عصر ساسانی در بخارا مقایسه کرد و قدمت آن را بیش از قرن پنجم هجری نسبت داد.
نقشه برج
از بيرون هشت ضلعي و از داخل دايره است. پي و پايه از لاشه سنگ و ملاط گچ است. ابتدا پلان چهارگوش بوجود آورده سپس پايه
هشت ضلعي را روي پلان ايجاد كرده، آنگاه ساختمان اجري روي اين پايه ساخته و پرداخته شد.
يكي از ويژگي هاي ساختماني برج « سردابه» مي باشد كه به شكل چهارگوش مي باشد.
قسمت بيروني برج
نماي بيروني طرح هشت ضلعي دارد كه گوشه هاي آن در هر ضلع، ستون هاي نيم دايره اي تزئيني ديده مي شود. اين ستونهاي
نيم دايره اي با آجر پخ ساخته شده و در ساختمان برج هيچگونه عملكردي نداشته و صرفا جنبه تزئيناتي دارد.بعضي از ستونها در
قسمت پايه آسيب ديده اند.
برج ابتدا به صورت هشت ضلعي ساده ساخته شده، سپس تزئينات روكاري آن انجام شده است.به غير ازورودي كه به علت ايجاد
درگاه كه دو اسپر تزئيني دارد، تمام سطوح جانبي برج سه اسپر عمودي چهارگوش دارد كه هر كدام با نقشي مخصوص با آجر تزئين
شده اند.اين تزئينات در روي پايه در بعضي قسمت ها آسيب ديدهاند. ارتفاع كل بنا از پايه اجري تا نوك گنبد ۸۹/۹ متر است.
درگاه ورودي برج
ورودي برج كه در جهت شمال غربي واقع شده ، فاقد در بوده و در گذشته به علت آسيب زيادي كه ديده بود، مورد بازسازي قرار
گرفت.
قسمت داخلي برج
اتاق اصلي آرامگاه، دايره‌اي و قطر كف اين اتاق ۸۵/۴ متر است مثبت سطوح جانبي اين ديدارها تا زير گنبد ، با گچ پوشانده شده
است. اين ديوارها به صورت يكپارچه بود و از كف تا شروع حلقه گنبد تقريباً۲۷/۷ متر است. اين ديوارها از نيمه آن به طرف بالا، ۱
شيب محسوسي به چشم مي‌خورد به همين جهت زير حلقه گنبد از قطر كف آرامگاه ۳۰ سانتي‌متر كمتر است.
اين بنا به روايت مردم دماوند، در حلقة داخلي گنبد زنجيري آويزان بود كه اندازه آن تا كف آرامگاه مي‌رسيد.
سردابه برج
ازكف تا طاق گهواره‌اي ۴۵/۲ متر است و ارتفاع ديواره هاي آن تا پاكار قوس به ۹۵ سانتي‌متر مي‌رسد.
شواهد امر حاكي از اين است كه مورد مرمت و تعمير واقع شده است. سودجويان عتيقه بارها اين مكان را تخريب نمودند.
در اين قسمت آثار قبري به دست نيامده است.
گنبد برج
گنبد بيروني
گنبد بيروني به صورت هشت ترك است كه زواياي تند آن با يك شكستگي (شيب دار) به طرف راس متمايل است.
گنبد داخلي
گنبد داخلي به صورت كروي و عرقچين است كه سطح زيرين آن به شيوه معماري خاص آجركاري طرح جناغي متحدالمركز مي‌باشد
كه شاهكاري از فن معماري است و قابل مقايسه با گنبد ارسلان جاذب است.
تزيينات برج
ساختمان برج ابتدا به صورت هشت‌ضلعي ساده ساخته شده، سپس تزيينات روكاري آن به طور جداگانه انجام گرفته است.
تزيينات را با سبك خاصي و متفاوت از يكديگر تزئين كرده‌اند. در كل ۳۰ قاب در اسپر بنا به كار برده‌اند كه ۲۲ قاب تزيينات اسپر بنا را
تشكيل مي‌دهد. ۸ قاب ديگر كه در زير گنبد به‌كاررفته، همگي به صورت مستطيل شكل افقي ساده مي‌باشند كه در هر ضلع تكرار
شده است. احتمال مي‌رود جاي تزيينات كاشي بوده كه ريخته است.
تزيينات هر ضلع به شرح زير است:
– ضلع شمالي: لوزي برجسته با بكار بردن آجرهاي افقي و با مهرهاي ضربدري، طرح لوزي در لوزي با به كار بردن آجرهاي عمودي
– ضلع جنوبي: طرح‌هاي متفاوت لوزي با به كار بردن آجرهاي افقي و عمودي و مهرهاي پربدري در ميان آن‌ها، طرح خفته راسته
پله اي
– ضلع جنوب شرقي: طرح خفته راسته پله اي متفاوت از يكديگر
– جنوب غربي: طرح لوزي به صورت خفته راسته پله اي
– ضلع شرقي: طرح لوزي در لوزي، طرح لوزي خفته راسته پله اي
– ضلع شمال غربي: ورودي در اين ضلع واقع شده است. بالاي ورودي دو طاقچه مقرنسي ( گوشواره اي)، طرح ستاره اي كه با
تركيب دو مربع كه درداخل يكديگر چرخيده اند بوجودآمده ات.
– ضلع غربي: لوزي برجسته و گود بااستفاده از آجرهاي افقي و مهرهاي ضربدري، طرح هشت وجهي هندسي.
دیدگاهتان را بنویسید