معرفی قطب منار دهلی

معرفی قطب منار دهلی

قُطُب منار

معرفی قطب منار دهلی مناره‌ای است در دهلی پایتخت هندوستان که ۷۲/۵ متر ارتفاع دارد و بلندترین بنای آجری

دنیاست.

این مناره بزرگ از مرمر و سنگ‌های سرخ ساخته شده و به دستور سلطان معزالدین غوری از سلسله غوریان و

توسط غلام ترک و سپهسالار او قطب‌الدین ایبک، که بعدها به پادشاهی رسید، در ۱۱۹۹ میلادی بنیان‌گذارده شده

و بعد توسط داماد او شمس‌الدین التتمش در ۱۲۳۰ م کامل شد و سپس به‌ وسیله فیروزشاه تغلق در سال ۱۳۱۶

م به پایان رسید.

در سال ۱۳۶۸ م این بنا به ‌وسیله رعد و برق صدمه دید که توسط فیروزشاه و اسکندر لودی دوباره مرمت شد.

قُطُب منار به تقلید از منار جام  افغانستان، ساخته شد، و به پنج طبقه تقسیم شده‌است که در فاصلهٔ هر دو

طبقه، ایوان مدوری به‌صورت کمربند آن را دربر گرفته‌است.

هر طبقه کتیبه‌هائی دارد که متونی از آیات قرآن و اسامی قطب‌الدین ایبک، محمد بن سام و دیگر پادشاهان و امرا

را شامل می‌شود.

قُطُب منار یکی از اولین و برجسته‌ترین نمونه‌های معماری هندو-اسلامی است که همراه با چندین سازه باستانی

و قرون‌ وسطایی و خرابهٔ دیگر «مجموعهٔ قُطُب» را در دهلی تشکیل می‌دهد.

این بنا در نزدیکی ایستگاه مترو در دهلی نو است.

این بنای عظیم در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده

مشخصات ومعماری قُطُب منار  :

ارتفاع این منار عظیم ۷۲/۵ متر است که بلندترین بنای آجری دنیا و بلندترین برج در هند است.

قطر آن در پایه ۱۳/۸ متر و در بالا ۳ متر است.

منار تا آخرین طبقه از داخل خود دسترسی دارد. طبقهٔ اول آن دارای ۱۵۶ پله، طبقهٔ دوم ۷۸ پله، طبقهٔ سوم ۶۲

پله و طبقهٔ چهارم و پنجم هریک دارای ینجاه پله می‌باشند.

ورودی بنا از طریق دری است که در سمت شمال واقع است. این منار به پنج طبقه تقسیم می‌شود که در فاصلهٔ

هر دو طبقه، ایوان مدوری است که چون کمربندی منار را دربر گرفته‌است. این ایوان‌ها در نگهداری وزن طبقات

فوقانی نقش مؤثری دارند که در بناهای دیگر آن دوران چنین چیزی مشاهده نمی‌شود.

این بنا از سنگ ماسه‌ای قرمز و قهوه‌ای روشن و سنگ کوارتزی خاکستری ساخته شده و دو ردیف آن نیز با مرمر

سفید ساخته شده‌است و تزئینات روی این منار بی‌نظیر است.

تزئینات و نقوش هر پنج طبقه متفاوت هستند. پایین‌ترین طبقه لبه‌های گوه مانندی دارد که یک درمیان

نیم‌ستون‌های مدوری در میان آن‌ها قرار گرفته‌است.

گرداگرد طبقه دوم را برآمدگی‌های مدوری پوشیده‌است و طبقه سوم ستاره‌ای شکل است. طبقه چهارم و پنجم

به صورت ساده‌ای گرد و استوانه‌ای هستند.

در هر طبقهٔ منار دو کتیبه منقوش موجود است. در کتیبه‌ها اسامی سلطان شهاب‌الدین محمد بن سام غوری

مولای قطب‌الدین ایبک، خود قطب‌الدین ایبک، التتمش، اسکندر شاه و فیروز شاه دیده می‌شود

سطح خارجی طبقه اولِ منار، توسط شش کتیبه‌ٔ زینتی تزیین شده‌است از جمله این شش کتیبه در بند سوم،

پنجم و ششم چند آیه قرآن نقل شده‌است. در کتیبه اول علاوه‌بر آیات قرآن کریم، این واژگان نیز نوشته

شده‌است.

میر سپهسالار برزگ و عالی شأن که به‌طور مشخص این القاب به قطب‌الدین ایبک منسوب است.

نوشته‌های دیگر آن در اثر کار غیرمحتاطانه ساخت مجدد صدمه دیده و در قسمت‌های ناتمام موجود، تنها القابی در

توصیف قطب‌الدین سالم باقی‌مانده‌اند.

احتمالاً اسم وی نیز در کتیبه‌های ذکر شده آمده بوده چنانچه در سر طاقداخلی دروازه مسجد نیز دیده می‌شود.

در این کتیبه‌ها قطب‌الدین خود را سپهسالار ذکر کرده چرا که او درسال ۱۲۰۶ م و پس از مرگ معزالدین غوری،

لقب «سلطان» را یافت. او خود را سپهسالار مدافع از صاحبش، یعنی معزالدین کسیکه امر ساخت مسجد را داد

خطاب می‌کند. این مطلب در داخل گنبد دروازه شمالی ذکر شده‌است.

در کتیبه دوم روی منار، او مکرر صاحب خود یعنی معزالدین را اسکندر ثانی نامیده‌است.

ستون فلزی باستانی

آنچه مجموعه قطب منار را جذابتر می‌کند وجود یک ستون مرموز از فلزی ناشناخته‌است که در صحن اصلی مسجد

قوة الاسلام قرار دارد و مربوط به قرن چهارم یا پنجم میلادی است.

این ستون فلزی از آلیاژی ساخته شده که هرگز زنگ نمی‌زند و رنگ عوض نمی‌کند و فرسوده نیز نمی‌شود

بلندی این ستون فلزی ۷/۲۱ متر و وزن آن بیش از شش تن است. وزن برآورد شده بدنه اصلی ستون ۵۸۶۵ کیلو

گرم و وزن زنگ‌های تزئینی این ستون ۶۴۶ کیلوگرم تخمین زده شده‌است که به این ترتیب وزن کل آن ۶۵۱۱

کیلوگرم می‌شود. ستون کتیبه‌ای در زبان سانسکریت و به خط براهمی دارد که مربوط به سده ۴ میلادی است.