گونه شناسی ساختاری کاربندی و رسمی بندی در معماری ایران
گونه شناسی ساختاری کاربندی و رسمی بندی در معماری ایران
یکی از مباحث مهم در فهم تاریخ ،معماری ایران ،مطالعه و دسته بندی تاق پوش ها است ، و کاربندی ، رسمی
بندی عناصر تاقی مبنی بر الگوهای هندسی هستند که ریشه در نبوغ هندسه ترسیمی معماران ایرانی دارند .
کاربندی ورسمی بندی ، از عناصر تاقی معماری ایران می باشند. نمونه هایی از ساده ترین تا متکاملترین انواع آن
در نقاط مختلف ایران قابل رویت است .
این عناصر از ابعاد مختلفی چون هندسی ، سازه ای ، فضای سازی و حتی اقلیمی مورد توجه استادکاران و
پژوهشگران قرار گرفته است .
کاربندی و رسمی بندی چیست ؟
نظرات موجود در این زمینه که مورد تحلیلی و ارزیابی قرار گرفته را میتوان به سه دسته تقسیم بندی کرد :
دسته اول : استادکاران و افرادی که بطور علمی در زمینه کاربندی و رسمی بندی کار کرده و بر شیوه های
ترسیمی سنتی تسلط دارند .
دسته دوم : محققانی هستند که در خصوص کاربندی و رسمی بندی مطالعه و تحقیقاتی انجام داده اند .
دسته سوم : پژوهشگران مطالعات معماری ایرانی می باشند که بطورعام به تحقیق در معماری سنتی ایرانی
پرداخته ودر این میان نظراتی کلی نیز از کاربندی و رسمی بندی مطرح نموده اند .
- دیدگاه استادکاران
- دیدگاه محققان
الف محققان نسل اول
ب محققان نسل دوم
- پژوهشگران مطالعات معماری ایران
- مطالعه تطبیقی و جمع بندی آراء
کاربندی و رسمی بندی :
- کاربندی:
به سبب قابلیت های فرمی و عملکردی بالای خود ، کاربردهای گسترده ای در معماری ایرانی داشته
است . گاهی در نقش پوشش بنا بکار رفته و گاه چون چپیره در زیر گنبد قرار می گیرد .
- کاربندی در چپیره سازی :
یکی از کاربست های مهم کاربندی استفاده آن در زیر گنبد و نقش چپیره سازی است .
که در دو دسته کلی شکنج و گوشه سازی قابل بررسی است .
کاربندی در نقش شکنج :
در این حالت ابتدا با استقرار هشت تاق تحت عنوان تاق بندی در گوشه ها و دهانه میانی زمینه مربعی به هشت
ضلعی تبدیل شده و سپس با اجرای کاربندی در حدفاصل بین هشت تاق ، زمینه به 16 ضلعی یا بیش از آن انتقال
می یابد.
که از جهت سادگی و پیچیدگی به دو دسته
- کاربندی یزدی
- کاربندی معمولی
تقسیم می شود.
کاربندی یزدی :
از ساده ترین مصادیق کاربندی در نقش شکنج ، در گنبد مسجد شیخ لطف الله اصفهان دیده می شود که تنها از
پاباریک و سنبوسه تشکیل شده .
کاربندی معمولی :
این دسته شامل کاربندی هایی می باشد که در اجزاء پاباریک ، شاپرک و سنبوسه استفاده شده است و عمده
ترین تفاوت آن با کاربندی یزدی استفاده یا عدم استفاده از عضو شاپرکی بیان کرده اند .
- کاربندی در نقش گوشه سازی
- در نقش پوشش
- در پوشش اصلی
- ساده
- کاربندی ویژه
- در پوشش زیرین
- درپوشش نیمه بسته
- در نما
رسمی بندی :
رسمی بندی فاقد مقاومت باربری است ، لذا همواره در نقش اًمود ظاهر شده و پایین سقفی دیگر (پس تاق) و
متکی بر آن قرار میگیرد .
- رسمی بندی در پوشش
- رسمی بندی درنما
دانلود مقاله :
گونه شناسی ساختاری کاربندی و رسمی بندی در معماری ایران
منبع : مقاله گونه شناسی ساختاری کاربندی و رسمی بندی در معماری ایران بر مبنای ساختگاه و کاربست
احد نژاد ابراهیمی ،یاسر شهبازی امیر امجد محمدی
امتیاز شما به این مقاله
دیدگاهتان را بنویسید